Bakanlığın belirlediği çay alım fiyatına tepki gösteren Çiftçi-Sen, çay alım kilo fiyatının en az 27 TL olması gerektiğini ifade etti.
EKOPOLİTİK | Çiftçiler Sendikası (ÇİFTÇİ-SEN), Tarım ve Orman Bakanlığı’nın çay alım fiyatını açıklamasının ardından bir açıklama yayımladı. Belirlenen rakamın maliyetleri dahi karşılamadığını ifade eden sendika, çay alım fiyatının 27 TL olması için çağrı yaptı.
Çiftçi-Sen: Küçük Üreticileri Çay Üretiminden Vazgeçirmeye Çalışıyorlar
Çiftçi-Sen’den yapılan açıklama şu şekilde:
Çay üreticileri ve aileleri başta olmak üzere mevsimlik işçiler, yarıcılar ve çay işleme fabrikalarında çalışan işçiler de dahil en az iki milyona yakın insan doğrudan çay üretiminden geçimini sağlıyor. Çay üretim bölgelerinde yapılan HES’ler, barajlar, maden ve taş ocakları ekolojik yapıyı tahrip etmekte, verim düşmelerine ve hasat zamanları değişimine neden olmaktadır. Çay ve diğer bitkisel üretimlerde zararlıların artması ekolojik yapının bozulmasının sonucudur. Özellikle son yıllarda vampir kelebek, telgraf otu gibi istilacı türlerin ortaya çıkması çayın ve Karadeniz bölgesi tarımsal üretiminin geleceğini olumsuz etkilemektedir.
Türkiye’de çay tarımının ve üreticilerin hikayesi tıpkı şeker pancarı üretimi gibi Cumhuriyet döneminde başlamıştır. Çay tarımsal üretiminin başlaması ve sanayisinin kurulmasıyla birlikte gelir kaynağı sınırlı olan Doğu Karadeniz Bölgesinin kaderi olumlu olarak değişmiştir. Çay tarımıyla uğraşan üreticilerin yüzde 80’i 5 dekarın altında çay bahçesine sahiptir. Bu küçük üreticilerin sahip olduğu alan toplam çay alanlarının yüzde 56’sını oluşturur. Aile tarımı olarak yapılan çay üretimine yönelik tarım politikaları binlerce insanın yaşamını olumlu, yada olumsuz etkilemektedir. Türkiye nüfusunun yüzde 90’nından fazlası ise her gün çay içmektedir. Çay ülkemizde ekonomik olduğu kadar sosyal ve kültürel olarak önemli bir yer tutmaktadır.
Bugün uygulanan çaya yönelik tarım politikaları küçük çay üreticilerinin aleyhine şirketlerinin önünü açan, küçük üreticileri şirketlere bağlayacak sözleşmeli üretim dönemine geçilmesini hedefleyen yöndedir. Buna yönelik hazırladıkları Çay Yasası gelen tepkilerle geri çekilmiştir ama yeniden gündeme getirmek için fırsat beklenmektedir. Çay fiyatlarının maliyet fiyatının altında belirlenmesi küçük üreticileri çay üretiminden vazgeçmelerini, yılmalarını sağlamak şirketleşmenin önünü açmak içindir.
Tarım ve Orman Bakanlığı, 2024 yılı yaş çay alım kg fiyatını 17 TL, desteleme fiyatını da kg da 2 TL olarak açıklamıştır bu alım fiyatı bırakın maliyet+kâr+insanca yaşam payını karşılamayı birçok bölgede çayın kg maliyet fiyatını bile karşılamamaktadır. Çapalama, gübre, budama, ot temizliği, makas, torba, işçi yevmiyesi, taşıma olmak üzere üç sürgün döneminde çay hasadının dekar başına toplam masrafı 28 bin 452 TL, bir kilo yaş çayın ortalama maliyeti de 16,99 TL civarındadır. Ancak bölgeden bölgeye değişen üretim maliyeti kilo başına 19 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Çay alım fiyatı maliyet+kâr+insanca yaşam payı eklendiğinde en az 27 TL olmalıdır.
Çiftçi-Sen’in Talepleri
- Çay alım fiyatı maliyet+kâr+insanca yaşam payı hesaplanarak belirlenmelidir.
- Kamu, çay üreticilerinin ve çalışanlarının söz ve karar sahibi olduğu yaş çay işleme fabrikaları kurmalıdır.
- Demokratik, katılımcı kooperatif yasası çıkartılarak var olan kooperatiflerin şirket gibi değil demokratik bir şekilde yönetilmesi sağlanmalı, bu tür kooperatiflere özel destek verilmelidir.
- Şirketler yaş çay alımı yaparken üreticilerin örgütleriyle pazarlık masasına oturmalıdır.
- Şirketlerin taleplerini karşılamaya değil, üreticilerin taleplerini karşılayacak, hazırlanmasında üreticilerin de sözünün olacağı bir Çay Kanunu çıkartılmalıdır.
Çay Üreticilerine Seslendi
Çiftçi-Sen, açıklamasının sonunda çay üreticilerine de seslendi:
“Yıllardır Çay üreticilerinin ve diğer üreticilerin demokratik, sosyal, ekonomik hakları için mücadele etmektedir. Üyelerimiz arasında tütün, üzüm, fındık, hububat, hayvan yetiştiricisi, kıyı balıkçısı, sebze ve meyve üreticisi vb. olduğu kadar çay üreticileri de vardır. Gelin sendikamıza üye olun, gelin sendikamız bünyesinde “Çay Üreticileri Kürsüsü” kuralım. Neoliberal Tarım Politikaları karşısında Halkın Gıda Egemenliği için mücadele edelim. Bileşeni olduğumuz Dünya Çiftçi Örgütü La Via Campesina’nın hazırlayıp sunduğu ve BM Genel Kurulu’nda kabul edilen kısa adı “Birleşmiş Milletler Köylü Hakları Deklarasyonu” olan “Köylülerin ve Kırsalda Çalışan Diğer İnsanların Hakları Birleşmiş Milletler Deklarasyonu”nun ülkemizde de uygulanması için mücadele edelim.”
